Media və QHT
Süni intellekt jurnalisti tamamilə əvəz edə bilməz - Açıqlama
XXI əsr bəşəriyyətin tarixində süni intellektin yüksəlişi ilə yadda qalır. Bu gün süni intellekt təkcə elmi-texnoloji yenilik deyil, həm də cəmiyyətin inkişaf istiqamətini müəyyənləşdirən mühüm amilə çevrilmişdir. O, informasiya texnologiyalarının, riyaziyyatın, mühəndisliyin, psixologiyanın, fəlsəfənin və digər sahələrin qarşılıqlı sintezi nəticəsində formalaşaraq, insan fəaliyyətinin əksər sahələrində geniş tətbiq olunur. Artıq gündəlik həyatımızda, təhsil sistemində, səhiyyədə, sənaye və idarəetmə sahələrində süni intellektin imkanlarından istifadə olunması adi hal almışdır.
Süni intellektin əsas məqsədi insan əməyini asanlaşdırmaq, qərarların qəbulunu optimallaşdırmaq və məhsuldarlığı artırmaqdır. Bununla belə, bu sahədəki sürətli inkişaf yeni sosial, etik və hüquqi problemləri də gündəmə gətirir. Məlumatların məxfiliyi, insan əməyinin avtomatlaşdırma nəticəsində əvəzlənməsi, eləcə də süni intellektin nəzarətsiz qərarvermə riski kimi məsələlər artıq qlobal müzakirə mövzusuna çevrilmişdir.
Bu baxımdan, süni intellektin yalnız texnoloji nailiyyət kimi deyil, həm də sosial və humanitar aspektlərdən qiymətləndirilməsi zəruridir. Beynəlxalq təşkilatların, xüsusilə Qara Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının bu istiqamətdə apardığı müzakirələr, süni intellektin insan rifahına xidmət edən, eyni zamanda etik prinsiplərə əsaslanan bir vasitə kimi inkişaf etdirilməsinə yönəlmiş mühüm təşəbbüslərdir.
Beləliklə, bu mövzu yalnız elmi-texnoloji tərəqqinin deyil, həm də insanlığın gələcək inkişaf modelinin əsasını təşkil edir.
Məsələ ilə bağlı Crossmedia.az-a açıqlama verən Bakı Dövlət Universitetinin Yeni media və kommunikasiya nəzəriyyəsi kafedrasının müdiri, dosent Xatirə Hüseynova çağdaş zamanda süni intellektin mediaya çox ciddi təsir göstərdiyini qeyd edib: "Artıq xəbərin toplanması, emalı və ötürülməsi mərhələlərində süni intellekt mühüm rol oynayır. O, jurnalist əməyini xeyli dərəcədə yüngülləşdirir — məsələn, böyük həcmdə məlumatı qısa vaxtda emal edə, trendləri müəyyənləşdirə və ilkin xəbər mətnləri hazırlaya bilir. Bu, jurnalistə daha çox analitik və yaradıcı işlərə fokuslanmaq imkanı yaradır.
Amma eyni zamanda hesab edirəm ki, süni intellekt jurnalisti heç vaxt tam əvəz edə bilməz. Çünki bu sahə təkcə faktların təqdimatı deyil, həm də insan duyğusunu, etik dəyərləri və hadisələrin sosial mənasını anlamağı tələb edir. Süni intellekt hazırda insan düşüncəsini əvəzləyə bilmir.
Təbii ki, süni intellektin media sahəsində də müsbət və mənfi tərəfləri var. Müsbət tərəfdən — o, xəbərlərin operativliyini artırır, səhv riskini azaldır və auditoriyaya fərdiləşdirilmiş məlumat təqdim etməyə kömək edir. Amma digər tərəfdən — dezinformasiya riski, alqoritmik seçicilik və yaradıcı düşüncənin zəifləməsi kimi problemlər ortaya çıxara bilər.
Ona görə düşünürəm ki, ən düzgün yanaşma məhz belədir - süni intellekti jurnalistin rəqibi kimi deyil, yardımçısı kimi görmək lazımdır. O, prosesi asanlaşdırmalı, amma qərar verən və hadisəni dəyərləndirən yenə də insan – yəni jurnalist olmalıdır".
Ekspert həmçinin süni intellektin jurnalisti tamamilə əvəz edə bilməyəcəyini bildirib.
"Jurnalist peşəsinin əsasında insan duyğusu, etik düşüncə və tənqidi baxış dayanır. Lakin o, müasir jurnalistin yardımçısına çevrilərək daha keyfiyyətli, operativ və analitik media mühitinin yaranmasına vəsilə ola bilər. Ən optimal balanslı nəticəni süni intellektin yardımçı alət, jurnalistin isə yönləndirici qüvvə rolunda çıxış etməsi ilə əldə edə bilərik" - deyə o əlavə edib.
Elmir Heydərli
19:09 07.10.2025
Oxunuş sayı: 1157
