Türk dövlətlərinin rəqəmsallaşma dövrünə keçid etməsi imkanları genişləndirəcək - Açıqlama
Bişkekdə sentyabrın 18-də Türk Dövlətləri Təşkilatına (TDT) üzv dövlətlərin hökumət başçılarının görüşü keçiriləcək. Tərəflər iqtisadiyyat, ticarət, investisiya, nəqliyyat, rəqəmsallaşma, energetika və kənd təsərrüfatı sahələrində əməkdaşlığın əsas istiqamətlərini müzakirə edəcəklər. Həmçinin, əməkdaşlığın daha da gücləndirilməsi üçün TDT-nin fəaliyyət mexanizmlərinin təkmilləşdirilməsi üzrə tədbirlər nəzərdən keçiriləcək. Həyata keçiriləcək bu yeni əməkdaşlıqlar və layihələr həm region üçün həm də türk dövlətləri üçün yeni imkanalar vəd edir. TDT-nin ayrı-ayrı üzvlərin beynəlxalq münasibətlərinin bir sistemdə birləşdirilməsi bu dövlətlərin gücünü daha da artırır.
Məsələ ilə bağlı fəlsəfə doktoru Məhəmməd Cəbrayılov Crossmedia.az-a açıqlama verib: “Düşünürəm ki, tərəflər əməkdaşlıq sahələrini müxtəlif istiqamətlərdə müzakirə edəcəklər. Bu əməkdaşlıq xətti dövlətlərə həm geoiqtisadi şaxələndirmə, həm də geosiyasi manevr imkanları verir. Nəzərə alsaq ki, Orta Asiyada TDT-ni təmsil edən qardaş ölkələrlə ikitərəfli və çoxtərəfli əməkdaşlıqları mövcuddur. Məsələn Qazaxıstan Çinlə, Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı ilə yaxud Özbəkistanın müxtəlif təşkilatlarla çoxtərəfli əməkdaşlıqları var. O cümlədən də digər türk dövlətlərinin. TDT-nin bu platformalarda görüşlərinin təşkil olunması onu göstərir ki, bu, dövlətlərin münasibətlərinin sinxronlaşdırılmış formasıdır. Əgər məsələyə regional qazanc aspektindən baxsaq görərik ki, “Orta Dəhliz”in trans marşurtu üzrə kordinasiya olunması, liman və gömrüklərin quraşdırılması, Asiya-Avropa yük mübadilələrinin sürətləndirilməsi gəlirləri artırır. 2024-cü ildə TDT-nin investisiya fondu təsis edildi. Hansı ki, burda infrastruktur və rəqəmsal layihələrlə bağlı maliyyənin müəyyənləşməsi müzakirə edilir. Bu fondda ilkin olaraq 600 milyon dollar səviyyəsində kapital qoyuldu. Hansı ki, bu kapital nəqliyyat-logistika sahəsində, dövlətlərin iqtisadi layihələrinin həyata keçirilməsində istifadə olunacaq”.
Ekspert bu görüşün dövlətlər üçün siyasi-iqtisadi imkanlarından danışıb: “Düşünürəm ki, rəqəmsal dövrə keçidlə bağlı dövlətlərarası münasibətlər müasir dövrün tələblərinə uyğunlaşdırılmalıdır. Hansı ki, biz rəqəmsallaşma dövründə yaşayırıq və bu dövrün özünəməxsus tələbləri var. TDT üzvləri arasında rəqəmsallaşma dövrünə keçid etmək üçün, vahid elektron gömrük sisteminin, vahid rəqəmsal standartların formalaşması, infrastruktur imkanlarının təkmilləşdirilməsi vacib əməkdaşlıqlardır. Hansı ki, bu bizə yeni iqtisadi-siyasi imkanlar açır. Belə ki, Qazaxıstan, Türkmənistan TDT daxilindəki enerji ixracatçısı olan ölkələrdir. Digər tərəfdən kənd təsərrüfatı baxımından xüsusilə buğda ixracı sahəsində Qazaxıstan vacib ölkələrdədnir. Nəzərə almaq lazımdır ki, Qazaxıstan ərzaq təhlükəsizliyi sahəsində TDT-nin əsas üzvüdür. Orta Asiya respublikalarının əksəriyyəti kənd təsərrüfatı sahəsində xüsusi perspektivi olan ölkələrdir. Eyni zamanda çoxvektorlu balans siyasəti ilə bağlı xüsusilə Türkiyənin mərkəz ölkə rolu oynaması, Azərbaycanın da Avropa ilə Asiya arasında körpü rolunu oynamasını nəzərə alan əməkdaşlıq formatlarının seçilməsi də bu görüşün əsas mövzusu ola bilər”.
Ayhan
20:35 18.09.2025
Oxunuş sayı: 1379
