Pakistan-Əfqanıstan gərginliyi: proseslər qızışa və müharibəyə çevrilə bilər

Taliban hərəkatı Pakistanın Əfqanıstanla sərhədindən 24 kilometr dərinlikdə yerləşən kəndi ələ keçirib. Bu hadisəyə reaksiya verən Pakistanın Baş naziri Şahbaz Şərif Talibanın birdəfəlik məhv edilməsinin vacibliyini vurğulayıb. O, xarici qüvvələrin Pakistana qarşı təbliğat apardığını və ölkənin təhlükəsizliyinə ciddi təhdid yaratdığını bildirib: “Xaricdə dost kimi görünən, lakin Pakistana qarşı fəaliyyət göstərən agentlər mövcuddur. Bundan əlavə, Bəlucistandan gələn xarici təsirli sui-qəsd planları da diqqət mərkəzimizdədir”.

Mövzu ilə bağlı politoloq Əlimusa İbrahimov Crossmedia.az-a açıqlama verib:
“Pakistan və Taliban arasında münasibətlər son dövrlərdə kəskinləşən sərhəd atışmaları və qarşılıqlı ittihamlarla əlamətdar şəkildə pisləşib. Tarixən Pakistan Əfqan Talibanının tərəfdarı sayılırdı; lakin 2021-ci ildə Talibanın Əfqanıstanda hakimiyyətə qayıdışından sonra dinamika dəyişdi.”

Politoloq qeyd edib ki, 2024-cü il Pakistanda təhlükəsizlik baxımından ən çətin illərdən biri olub: “Pakistanda hərbi ritorikanın artması müşahidə olunur. Təhlükəsizlik qüvvələri üçün bu il təqribən on ilin ən ölümcül dövrü oldu, gündə orta hesabla yeddi ölüm hadisəsi baş verdi. İl ərzində ən azı 685 insan həyatını itirdi. Terror hücumlarının sayı 444-ə çatdı. Bu hücumların bir çoxunun arxasında Pakistan Talibanı və ya Tehrik-e-Taliban Pakistan (TTP) olduğu bildirilir”.

Sərhədlərarası gərginliyə toxunan Əlimusa İbrahimov bildirib: “Pakistan Əfqan Talibanını Tehrik-e-Taliban Pakistana (TTP) sığınacaq verməkdə və onların Pakistana hücumlar təşkil etməsinə icazə verməkdə ittiham edir. Buna cavab olaraq Pakistan Əfqanıstandakı TTP mövqelərinə mütəmadi olaraq hava zərbələri endirir. 2024-cü ilin dekabrında Pakistanın Əfqanıstanın Paktika əyalətinə endirdiyi aviazərbələr nəticəsində mülki şəxslər də daxil olmaqla, azı 46 nəfər həlak olub”.

Politoloq vurğulayıb ki, münasibətlər daha da gərginləşib: “Əfqan Talibanı da öz növbəsində Pakistanın hərbi əməliyyatlarına cavab verir. 2024-cü ilin dekabr ayının sonunda Əfqanıstanın Müdafiə Nazirliyi Pakistan daxilindəki bir neçə məntəqəyə zərbələr endirib və bu məntəqələrin Əfqanıstanda hücumların təşkili üçün baza olduğunu iddia edib. Bu hərəkətlər hər iki tərəfin itkisinə səbəb olub və münasibətləri daha da gərginləşdirib”.

Son vəziyyəti şərh edən Əlimusa İbrahimov əlavə edib: “Pakistan və Taliban arasındakı münasibətlər sərhədlərarası hücumlar, cavab zərbələri və Pakistan daxilində artan üsyanla səciyyələnən getdikcə düşmənçiliyə çevrilib. Bu inkişaf edən vəziyyət regional sabitlik və təhlükəsizliyə ciddi problemlər yaradır. İki qonşu ölkələr arasında gərgin münasibətlərin gec-tez dünya dövlətlərinin diqqətini cəlb edəcəyi şübhəsizdir. Amma digər tərəfdən Pakistan beynəlxalq güclərdən dəstək almaqla Taliban rejiminə ciddi zərbələr də endirə bilər. O, Amerikanın Əfqanıstanda həyata keçirə bilmədiyini elə Amerikanın yardımı ilə həyata keçirmək istəyir”.

Politoloq xəbərdarlıq edib ki, mövcud vəziyyət regionda müharibə təhlükəsini artırır:
“Hadisələrin daha da inkişaf etməsi bu regionda müharibə təhlükəsi yaradır. Gələcəkdə qonşu dövlətlərin və Rusiyanın müharibə arenasına daxil olmaq ehtimalı artır”.

Maral Şahverdili