Suya ciddi qənaət olunmalıdır – Ekspert həyəcan təbili çalır
Çində keçirilən Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının (ŞƏT) sammitində iqlim dəyişikliyi və ekoloji problemlərin regional əməkdaşlıq yolu ilə həllinə dair çağırışlar diqqət çəkib. Qazaxıstan Prezidenti Kasım-Jomart Tokayev çıxışında ekoloji böhranların sərhəd tanımadığını vurğulayaraq, birgə strategiyaların hazırlanmasının vacibliyini bildirib:
"Qazaxıstanda ŞƏT-in su problemlərinin öyrənilməsi Mərkəzinin yaradılmasını dəstəkləyirik” – deyə Tokayev qeyd edib.
Ekspert Elçin Bayramlı Crossmedia.az-a açıqlamasında bildirib ki, qlobal iqlim dəyişiklikləri və ekoloji problemlər getdikcə daha da kəskinləşir:
"Bu kontekstdə içməli su qıtlığı məsələsi önə çıxır. Artıq dünyada bu proses başlayıb – təxminən 40 minə yaxın kiçik çay və göl quruyaraq yoxa çıxıb. İçməli su mənbələrindən istifadə imkanları da azalır. Azərbaycanda su ehtiyatları çox aşağı səviyyədədir, hətta qonşu Gürcüstan və Ermənistandan da azdır. Qazaxıstanda da oxşar vəziyyət mövcuddur, çünki ərazisinin böyük hissəsi çöllərdən ibarətdir. Bu səbəbdən hər iki ölkə problemi müxtəlif yollarla həll etməyə çalışır. Azərbaycanda da vəziyyət getdikcə çətinləşir. Alternativ mənbələr tapılmalı, su ehtiyatlarından qənaətli istifadə olunmalıdır."
Ekspertin sözlərinə görə, dünya ölkələrinin müxtəlif təcrübələrindən öyrənmək mümkündür:
"Bura dəniz suyunun şirinləşdirilməsi daxildir. Azərbaycanda da belə layihələr var və bu, əlavə içməli su mənbəsi hesab olunur. Yeraltı suların istifadəsi, sudan qənaətcil yanaşma, damcı suvarma sistemləri vasitəsilə bir neçə dəfə suya qənaət etmək mümkündür. Bir çox ölkələrdə kanalizasiya və yağış sularının təkrar istifadəsi də tətbiq olunur."
E.Bayramlı əlavə edib ki, Azərbaycanın su ehtiyatlarının 70 faizi xarici mənbələrdən formalaşır, onların 25 faizi isə Qarabağ ərazisində yerləşir:
"Bu sahədə kompleks dövlət proqramı hazırlanmalı və həyata keçirilməlidir. Azərbaycanın mövcud vəziyyəti qənaətbəxş deyil. Hazırda bir çox bölgələrdə suvarma ilə bağlı problemlər yaşanır. Su insanların gündəlik həyatı və aqrar sektor üçün həyati əhəmiyyət daşıyır. Ən böyük problem su itkilərinin çoxluğudur. Dünya üzrə orta göstərici 4-5% olduğu halda, Azərbaycanda bu rəqəm 30-40%-dir. Çox vaxt bu, torpaq kanallardan istifadənin nəticəsində yaranır – su ötürülmə zamanı torpağa qarışır. Eyni zamanda qeyri-şəffaf istifadənin də təsiri böyükdür. Bunların qarşısı alınmalıdır ki, suya qənaət təmin edilsin. Dövlət səviyyəsində strateji proqram qəbul olunmalı və yaxın 5-10 ildə bu problemlər həllini tapmalıdır."
Niyaz Haciyev
22:58 01.09.2025
Oxunuş sayı: 1096
