“Tramp-Putin razılaşması Ukraynanı güzəştlərə məcbur edə bilər” - Açıqlama
ABŞ Prezidenti Donald Tramp və Rusiya Prezidenti Vladimir Putin 15 avqustda Alyaskada görüş keçiriblər. Görüşün əsas mövzusu Ukrayna müharibəsi olub. Təxminən üç saat davam edən danışıqlar nəticəsində tərəflər ümumi mövqelərini açıqlasalar da, konkret razılaşma əldə edilməyib. Tramp görüşdən sonra Zelenski ilə Vaşinqtonda müzakirələri davam etdirəcəyini bəyan edib. Putin isə danışıqları diplomatik uğur kimi təqdim edib. Avropa liderləri isə Ukraynanın iştirakı olmadan hər hansı ərazi güzəştlərinin qəbul edilə bilməyəcəyini vurğulayıb.
Alyaska görüşü Putinə diplomatik meydana qayıdış imkanı verdi, amma real sülh üçün heç bir zəmin yaratmadı. Trampın bəyanatları göstərir ki, ABŞ daha çox “güzəştli sülh” ssenarisinə açıqdır, bu isə Ukrayna və Avropada ciddi narahatlıq yaradır. Görünən odur ki, Zelenski ilə görüş bu prosesin hansı istiqamət alacağını müəyyən edəcək.
Mövzu ilə bağlı Ədalət, Hüquq, Demokratiya (ƏHD) Partiyası İdarə Heyətinin üzvü, siyasi şərhçi Əli Zülfüqaroğlu Crossmedia.az-a açıqlama verib.
O, ABŞ ilə Rusiya arasında bir sıra istiqamətlərdə razılığın olma ehtimalının kifayət qədər yüksək olduğunu bildirib:
“Trampla Putinin görüşünün baş tutması o deməkdir ki, Rusiya və ABŞ arasında bir sıra istiqamətlərdə, eyni zamanda Ukrayna məsələsi ilə bağlı ümumi razılıq var. Ukrayna məsələsi ilə bağlı Rusiya və ABŞ arasında razılığın əldə olunması, Ukraynanın da bu məsələ ilə bağlı razılığa gələcəyi anlamına gəlməməlidir. Trampın Putinlə görüş öncəsi, ABŞ rəsmilərinin, eyni zamanda prosesə birbaşa və dolayısı ilə əlaqəsi olan ölkə liderlərinin, həmçinin rəsmi şəxslərin açıqlamaları onu deməyə əsas verirdi ki, Trampın Ukraynanın ərazi güzəştlərinə getməsində maraqlı olduğu görünür. Zelenskinin etiraz xarakterli bəyanatları, eyni zamanda Britaniya və Avropa İttifaqı tərəfindən verilən bəyanatlar, yəni Ukraynanın müdafiə olunması və ərazi güzəştlərinə getməməsi ilə bağlı bəyanatlar tərəflər arasında bu istiqamətdə danışıqların getdiyini göstərirdi. Xüsusilə Trampın ərazi mübadiləsi adı altında Ukraynanı güzəştlərə məcbur etməyə çalışacağı ilə bağlı fikirlər ortaya çıxdı.
Əslində ərazi mübadiləsi adı altında razılaşma Ukraynanın ərazi güzəştlərinə getməsi anlamına gəlir, sadəcə olaraq daxili ictimai rəylərdə “ərazi mübadiləsi” təqdimatı Ukraynanın əslində təslimçi sülhə getməməsi görüntüsü yaratmağa hesablanan addımdır. Ona görə də hesab edirəm ki, ABŞ ilə Rusiya arasında bir sıra istiqamətlərdə razılığın olma ehtimalı kifayət qədər yüksəkdir. Ona görə də, aşağı səviyyədə bu razılaşmalar əldə ediləndən sonra prezidentlərin görüşü baş tutub. Trampın açıqlamaları isə onu deməyə əsas verir ki, bundan sonra Putinlə danışıqların, Putinin təkliflərinin Zelenski ilə görüş zamanı müzakirə olunacağı, Zelenskinin Amerika səfəri zamanı bu məsələlərin gündəmə gətiriləcəyi gözlənilir. Tramp isə bildirib ki, əgər Zelenski Trampın təkliflərinə müsbət reaksiya verərsə, o zaman atəşkəs yox, birbaşa sülh nəzərdən keçirilə bilər. Yəni əslində bu ifadə Trampın Putinin tezisləri üzərindən danışdığını göstərir. Çünki Putinin təklifləri və tələbləri ondan ibarət idi ki, atəşkəs qalıcı olmalıdır, eyni zamanda Ukrayna atəşkəs dönəmində istifadə edib silahlanaraq sonra Rusiyaya hücum etməməlidir və bir sıra ərazilər – Luqansk, Donetsk, Xerson və Zaporojye – Rusiyanın tərkib hissəsi kimi tanınmalıdır. Ukrayna tərəfində isə seçkilər keçirilməlidir, yəni kifayət qədər maksimalist tələblər var.
Və hesab edirəm ki, Tramp Putinlə danışıqların nəticələrini Zelenski ilə razılaşdırmağa çalışacaq. Təbii ki, burada danışıqlar prosesinin pozulmasında maraqlı olan əsas qüvvələr Avropa İttifaqı və Britaniyadır. Hesab edirəm ki, onlar prosesin atəşkəsə və ya iki ölkə arasında münasibətlərin yumşaldılmasına yönəlik addımların perspektiv yaratmasına imkan verməməyə çalışacaqlar. Hesab edirəm ki, kifayət qədər gərgin bir vəziyyət var. Yəni Tramp ilə Putinin Ukrayna məsələsi ilə bağlı razılaşması Ukraynanın ərazi bütövlüyünün təmin olunacağı, yaxud sülh istiqamətində beynəlxalq hüququn normalarına uyğun addım atılacağı anlamına gəlmir. Sadəcə olaraq burada görünən odur ki, Ukraynanın ərazi güzəştlərinə getməsi məsələsi prioritetdir. Bundan sonrakı proseslər Zelenski və Tramp görüşündən sonra tamamilə aydınlanacaq”.
Nicat Rüstəmzadə
13:40 17.08.2025
Oxunuş sayı: 9885
