“Trampın maksimalist mövqeyi ABŞ-İran razılaşmasını təhlükəyə atır” - RƏY
Son aylarda dünya siyasətinin əsas diqqət mərkəzində duran məsələlərdən biri də İranın nüvə proqramı ətrafında cərəyan edən proseslər və bu kontekstdə ABŞ-İran münasibətləridir. Yaxın Şərqdə geosiyasi gərginliyin artması, beynəlxalq güclərin maraq toqquşması və nüvə texnologiyalarına nəzarət mövzusunda gedən qlobal debatlar, İran məsələsini bir daha qlobal gündəmə gətirib. İranın uranı zənginləşdirməsi ilə bağlı iddialar və bu fəaliyyətin potensial nəticələri təkcə region dövlətlərini deyil, bütövlükdə beynəlxalq ictimaiyyəti narahat edir.
Mövzu ilə bağlı dünya güclərinin fərqli yanaşmaları, xüsusilə ABŞ-ın sərgilədiyi sərt və maksimalist mövqe prosesin həllini daha da çətinləşdirir. Vaşinqtonun, xüsusən də prezident Donald Trampın ritorikası və yanaşması məsələnin diplomatik yolla həllini sual altına alır.
Politoloq Əli Zülfüqaroğlu Crossmedia.az-a açıqlamasında ABŞ-İran münasibətləri, nüvə danışıqları və Trampın ritorikasının mümkün nəticələri ilə bağlı fikirlərini bölüşüb.
Onun sözlərinə görə, Birləşmiş Ştatlarla İran arasında nüvə danışıqlarının baş tutması və müəyyən irəliləyişlərin əldə edilməsi uğurlu hesab oluna bilər. Əvvəllər İran birmənalı olaraq Birləşmiş Ştatlarla danışıqların başlanmasına qarşı idi. Lakin son zamanlar Yaxın Şərqdə İranın mövqelərinin sarsılması ölkəni danışıqlara başlamağa vadar etdi.
Politoloq Əli Zülfüqaroğlu bildirib ki, İranın nüvə silahı əldə etməyəcəyi ilə bağlı zəmanət verməsi əslində danışıqlar istiqamətində önəmli addım kimi dəyərləndirilə bilər. İran bildirib ki, beynəlxalq qurumlar İranın nüvə təsisatlarında yoxlamalar apara bilər. Bununla İran həm danışıqlara açıq olduğunu, həm də müharibə istəmədiyini göstərir.
Politoloq qeyd edib ki, ABŞ Prezidenti Donald Tramp İranın ümumiyyətlə nüvə enerjisindən istifadə etməsinə icazə verməməyi prosesi mürəkkəbləşdirən əsas amillərdən biridir. Trampa qarşı həm daxildə, həm də xaricdə – xüsusilə İsrail hökuməti və ABŞ-dakı siyonist lobbi tərəfindən təzyiqlər var. Onlar hesab edirlər ki, İranın vurulması üçün hazırkı dövr ən uyğun zamandır.
O vurğulayıb ki, mövcud vəziyyətdə, istər Yaxın Şərqdə, istərsə də ümumiyyətlə dünyanın hər hansı bir bölgəsində ABŞ-ın birbaşa və ya dolayı yolla müharibəyə daxil olması onun maraqlarına uyğun deyil. Çünki ölkə daxilində prioritet məsələ iqtisadi problemlərin aradan qaldırılması və inflyasiyanın qarşısının alınmasıdır. Eyni zamanda, Çinlə ticarət savaşını davam etdirmək üçün beynəlxalq mühit formalaşdırmağa çalışır. Müharibə isə bu prosesə zərər verə bilər. Ona görə də ABŞ müharibəyə birmənalı olaraq girmək istəmir.
Əli Zülfüqaroğlu bildirib ki, İran da hazırkı geosiyasi vəziyyəti və ABŞ-ın durumunu nəzərə alır və nüvə enerjisindən sülh məqsədilə sui-istifadə etməyəcəyini bildirərək prinsipial mövqe nümayiş etdirir. ABŞ bir müddət siyonist lobbinin təzyiqlərinə dözümlü yanaşa bilər. Lakin İranın vurulması ilə bağlı bu təzyiqlərin Trampa ciddi təsir göstərəcəyini düşünmür.“Çünki bu, həm daxili ictimai rəyi, həm də beynəlxalq rəyi köklü şəkildə dəyişə bilər”.
Politoloq əlavə edib: “Amerika ictimaiyyəti İranın nüvə silahından imtina etdiyini bildiyi halda, əgər belə bir hücum baş versə, bu, daxili ictimai rəyin Trampa qarşı yönəlməsinə səbəb ola bilər. Bu səbəbdən, İranın vurulması ehtimalı məncə, kifayət qədər azdır”.
Onun fikrincə, digər tərəfdən, İranın vurulması bölgədə, ABŞ-da və dünyada ciddi problemlərə yol aça bilər. Ona görə də belə bir addım nəzəri baxımdan mümkün olsa da, reallıqda ehtimalı çox azdır.
Əli Zülfüqaroğlunun sözlərinə görə, ümumilikdə vəziyyət mürəkkəbdir. Bu mürəkkəbliyi artıran əsas səbəb ABŞ-ın maksimalist yanaşmasıdır. Politoloq bəyan edib: “ABŞ bir müddət bu maksimalist yanaşmanı davam etdirsə də, sonunda İranla razılaşma yoluna gedəcək. Çünki bu, həm ABŞ üçün də ən uyğun variantdır və bu razılaşmanın baş tutması böyük ehtimalla mümkündür”.
Zəhra Ağayeva
11:26 04.06.2025
Oxunuş sayı: 3097
