Kremlin oyunu, Qərbin tərəddüdü: Varşava gecəsinin sirri
2025-ci ilin 9 sentyabr gecəsi, Avropanın ürəyində, NATO sərhədində yeni bir sınaq baş verdi. Rusiya tərəfindən göndərildiyi iddia olunan 19-23 dron Polşanın hava məkanına daxil oldu. Bu, sadəcə “təhlükəsizlik insidenti” deyildi – hadisə NATO-nun kollektiv təhlükəsizlik sisteminə yönəlmiş açıq test idi. Tarix göstərir ki, Avropada sərhəd pozuntuları heç vaxt yalnız bir ölkənin problemi olmayıb; onlar həmişə qlobal güc balansını dəyişdirən qığılcım rolunu oynayıb.
Hadisədən dərhal sonra Moskva insidenti “səhvən baş verən” kimi təqdim etdi. Amma kimsə bu bəhanəni ciddi qəbul etmədi. Çünki bu addım yalnız Polşaya yox, NATO-nun bütövlükdə mövqeyinə qarşı yönəlmişdi. Analitiklərin fikrincə, Kreml Polşa hava məkanını seçməklə həm alyansın reaksiya sürətini, həm də ABŞ və Avropa arasında siyasi koordinasiyanı sınayırdı.
NATO-nun maddələri masada:
Varşava dərhal NATO-nun 4-cü maddəsini işə saldı – bütün üzvlər kollektiv məsləhətləşməyə çağırıldı. Polşanın xarici işlər naziri açıqladı: “Bu sərhəd yalnız Polşanın sərhədi deyil, NATO-nun şərq divarıdır.”
Ən çox diqqət çəkən isə NATO-nun 5-ci maddəsi oldu. Bu maddə kollektiv müdafiə prinsipinə əsaslanır: bir üzvə hücum bütün alyansa hücum deməkdir. Rusiya da məhz bundan çəkinir. Tarixi bir fakt var ki, bu maddə indiyədək yalnız bir dəfə – 2001-ci ildə, 11 sentyabr hücumlarından sonra ABŞ tərəfindən aktivləşdirilmişdi.
ABŞ və Avropanın cavabı:
Hadisədən dərhal sonra ABŞ Prezidenti Donald Trump bəyan etdi ki, hücum məqsədli deyil və Polşa birbaşa hədəfə alınmayıb. Bu açıqlama Polşada müəyyən narazılıq yaratdı, çünki Varşavada artıq diplomatik yumşaqlıq yox, sərt addımlar gözlənilirdi.
Avropada hadisə böyük rezonans doğurdu. Almaniya kansleri və Avropa Komissiyası rəhbərləri açıq şəkildə Polşaya dəstək bəyan etdilər. Amma diqqətçəkən məqam odur ki, hələ də konkret hərbi cavab addımları yubanır.
Zelenskinin mesajı:
Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski hadisəyə dərhal reaksiya verdi və insidenti “Avropanın təhlükəsizliyi üçün açıq xəbərdarlıq” adlandırdı. Onun sözlərinə görə: “Rusiyanın meydanda gücü hələ də qalır. Amma Qərb birlikdə olarsa, bu təxribatların heç biri cavabsız qalmayacaq.”
Zelenskinin bəyanatı yalnız Kiyevin mövqeyi deyildi – həm də NATO və Avropaya ünvanlanan mesaj idi ki, artıq söz yox, əməl vaxtıdır.
Polşa sərhədlərində hərbi təlimlər:
Varşava insidentdən sonra yalnız diplomatiya ilə kifayətlənmədi. Polşanın Müdafiə Nazirliyi dərhal sərhədyanı bölgələrdə təlimlər və əməliyyatlar başladığını elan etdi. Təlimlərə hava hücumundan müdafiə sistemləri, quru qoşunları və NATO müttəfiqlərinin müşahidəçiləri də cəlb olunub.
Polşa rəsmiləri bildirir ki, bu addımlar həm ölkənin özünü qorumaq, həm də Moskvanın təxribatlarına cavab vermək məqsədi daşıyır. Təlimlərin əsas mesajı açıqdır: Polşa tək deyil.
Rusiyanın gizli hesabları:
Moskvanın “səhvən oldu” bəyanatı əslində Kremlin çoxsaylı testlərinin tərkib hissəsidir. Rusiya təkcə Polşanı yoxlamır – NATO-nun qərarlılığını, ABŞ-ın liderliyini və Avropanın birliyini də sınayır. Klassik Kreml taktikası budur: bir addım atmaq, geri çəkilmək, reaksiya ölçmək.
Əgər Qərbin cavabı zəif olsa, Moskva növbəti addımı daha irəli atacaq. Əgər cavab sərt olsa, Rusiya “təxribat yox, texniki səhv” bəhanəsinə sığınacaq.
Tarixin qovşağında:
Bu hadisə bir daha göstərdi ki, Avropa təhlükəsizliyi artıq yalnız Ukrayna cəbhəsi ilə məhdudlaşmır. Varşava səmalarında uçan dronlar əslində bütün Qərbin gələcək mövqeyini müəyyənləşdirən siqnaldır.
Dünyanın gözü indi NATO-da – xüsusilə ABŞ və Avropa liderlərinin iradəsindədir. Gələcəkdə cavab geciksə, Moskva bu boşluğu öz xeyrinə doldurmağa davam edəcək.
Siyasi şərhçi Xasay Gəraylı
22:51 14.09.2025
Oxunuş sayı: 1055
