Tramp müttəfiqlər və rəqiblər üzərində ümumi tariflər tətbiq edəcək

Prezident seçilən Donald Tramp, CNN-in məlumatına görə, müttəfiqlər və rəqiblər üzərində ümumi tariflər tətbiq etmək üçün hüquqi əsas yaratmaq məqsədilə milli iqtisadi fövqəladə vəziyyət elan etməyi nəzərdən keçirir. Bu addım, Trampın ikinci müddətində qlobal ticarət balansını sıfırlamağa yönələn cəhdinin bir hissəsidir.

Fövqəladə vəziyyətin elan edilməsi, Trampın beynəlxalq iqtisadi fövqəladə vəziyyətlərlə bağlı səlahiyyətlərə malik olan "İqtisadi Fövqəladə Vəziyyətlər Qüvvələri Aktı" (IEEPA) əsasında yeni bir tarif proqramı qurmasına imkan verəcək. Bu qanun, prezidentə milli fövqəladə vəziyyət zamanı idxalı idarə etməyə geniş şəkildə səlahiyyət verir.

Mənbələrdən biri qeyd edib ki, Tramp bu qanuna xüsusilə maraq göstərir, çünki o, milli təhlükəsizlik səbəblərini sübut etməyə ehtiyac olmadan tariflərin tətbiqi ilə bağlı geniş səlahiyyətlər verir.

“Əlavə tədbirlər nəzərdən keçirilir,” – deyə ikinci mənbə qeyd edib və milli fövqəladə vəziyyət elan edilməsi ilə bağlı müzakirələrin intensiv olduğunu etiraf edib.

Trampın keçid komandası şərh istəyi ilə bağlı heç bir cavab verməyib.

2019-cu ildə Tramp, Meksika hökumətini sənədsiz miqrantların ABŞ-a keçməsini azaltmaq üçün tədbir görməyə məcbur etmək məqsədilə bütün Meksika idxalına 5% tarif tətbiq etməklə hədələyib. Əgər Meksika tədbir görməsəydi, bu tarif 25%-ə yüksələcəkdi. Meksika nümayəndələri Vaşinqtona gedərək bir həftəlik danışıqlar apardılar və nəticədə “Meksikada Qal” miqrasiya siyasəti bərpa olundu. Nəticədə tariflər tətbiq olunmadı. Lakin, Trampın cənub sərhədində elan etdiyi milli fövqəladə vəziyyətə əsaslanan bu tədbir, ABŞ-ın Ticarət Palatası və Biznes Roundtable kimi tanınmış bizneslərlə bağlı maraqlı hüquqi mübarizələrə səbəb oldu.

CNN-in mənbələrinə görə, hələlik milli fövqəladə vəziyyət elan etmək barədə yekun qərar verilməyib. Trump-ın komandası, kampaniya zamanı təqdim etdiyi tarifləri dəstəkləmək üçün başqa hüquqi yolları araşdırır.

“Təhlükəsizlik və iqtisadiyyat üçün bir çox səbəblə tariflər tətbiq etmək üçün prezidentin geniş səlahiyyətləri olduğunu düşünürəm və bunun üçün bir çox qanuni əsas mövcuddur,” – deyə Trampın beynəlxalq iqtisadi məsələlər üzrə köməkçisi olmuş ticarət hüququ üzrə mütəxəssis Kelly Ann Shaw qeyd edib. "IEEPA, əlbəttə ki, bunlardan biridir."

Trampın məsləhətçiləri, ABŞ-ın ticarət qanununun 338-ci maddəsini istifadə etməyi nəzərdən keçirirlər. Bu maddə, ABŞ ticarətinə qarşı ayrı-seçkilik edən ölkələrə qarşı “yeni və əlavə ödənişlər” tətbiq etməyə prezidentə səlahiyyət verir. Belə hallarda, ticarət qanunu prezidentə həmin ölkələrə qarşı konkret məhsul kateqoriyalarında yeni tariflər tətbiq etməyə icazə verir – lakin bu, son dövrlərdə təcrübə olunmamış bir yanaşmadır.

Onlar həmçinin, Trampın Çinə qarşı tətbiq etdiyi ilkin tarifləri məhv etmək üçün istifadə etdiyi ticarət qanunu olan 301-ci maddəni yenidən nəzərdən keçirməyi düşünürlər. Biden administrasiyası, Trampın tətbiq etdiyi tariflərin əksəriyyətini qoruyub saxladı və bəzi məhsullara, məsələn, elektrikli avtomobillərə tətbiq edilən tarifləri artırdı – bu da gələcək prezidentə tarifləri artırmaq və ya dəyişdirmək imkanı verir. Lakin, bu qanun əsasında tariflərin tətbiqi dövlət araşdırması tələb edir və bu dəyişikliklərdən təsirlənən şirkətlər, tez-tez aylarla davam edən lobbiçiliklə bu tariflərdən azad edilməyə çalışırlar.

Tramp, milli iqtisadi fövqəladə vəziyyət elan etməyi seçsə, bu addımın sürətlə həyata keçirilə biləcəyi bildirilir, lakin hansı sübutları əsas götürəcəyi qeyri-müəyyəndir. Çərşənbə axşamı keçirilən mətbuat konfransında Tramp, iqtisadiyyatın gücünü vurğuladı, inflyasiyanı tənqid etdi, lakin “Növbəti dörd il ərzində ABŞ raket sürəti ilə inkişaf edəcək. Amma əslində artıq bunu edirik”,- dedi. O, son sorğularda iqtisadiyyatın artan icazə qiymətləndirilmələrinə də işarə etdi.

Tariflərin tərəfdarları, onların ABŞ istehsalını gücləndirmək üçün vacib olduğunu bildirirlər.

“Tramp komandası anlayır ki, iqtisadi və milli təhlükəsizlik səbəbləri ilə sənaye gücümüzü bərpa etməliyik və bu, icmalar və Amerikanın işçiləri üçün faydalı olacaq,” – deyə Amerika Üzrə Firmanın Prosperitiya Koalisiyasının baş vitse-prezidenti Nick Lacovella bildirib.

“Bu məqsədlərə çatmaq üçün, mütləq Amerika tərəfli ticarət siyasətinə malik olmalı və tariflər tətbiq edilməlidir.”

Heydər Qurbanlı