2025-ci ildə Rusiya iqtisadiyyatını nə gözləyir? Ekspertlərdən maraqlı proqnoz

2024-cü il Rusiya iqtisadiyyatı üçün bir çox rekord və antirekordlarla yadda qaldı. Tarixi minimum səviyyəsinə enmiş işsizlik, inflyasiyanın 10%-ə yaxınlaşması və Mərkəzi Bankın uçot dərəcəsinin 21%-ə çatdırılması bu ilin əsas hadisələri idi. Lakin ekspertlər 2025-ci ildə iqtisadiyyatda "partlayış" gözləmirlər. Onların fikrincə, Rusiya iqtisadiyyatı “mülayim eniş” yaşayacaq.

2024-cü ilin əsas iqtisadi göstəriciləri

2024-cü ildə Rusiya iqtisadiyyatı 4%-ə qədər artım göstərə bilər. Üçüncü rübdə ÜDM 3,1% artsa da, ilin əvvəlində bu göstərici 5,4% idi. İnflyasiya isə ilin əvvəlindən dekabrın 23-dək 9,5%-ə çatıb. Prezident Vladimir Putin inflyasiyanın 9,2-9,3% səviyyəsində olduğunu və bunun "narahatedici siqnal" olduğunu bildirib. Mərkəzi Bank inflyasiyanı 4% səviyyəsində saxlamağı hədəfləyir.

İşsizlik isə rekord həddə — 2,3% səviyyəsində qalıb. Yanvar-oktyabr aylarında əhalinin real gəlirləri 8,9% artıb.

 Ekspertlərin 2025-ci il proqnozları:

Sofya Donets (T-Investisiya baş iqtisadçısı):

"Mülayim eniş" — iqtisadi artım 2025-ci ildə 1%-dən az ola bilər. Donets qeyd edir ki, sərt kredit şərtləri, artırılmış vergi yükü və subsidiyaların azaldılması fonunda iqtisadiyyat yavaşlayacaq. Amma biznes və əhalinin mövcud durumu müəyyən dayanıqlılıq göstərir, bu da enişin “yumşaq” olmasına səbəb olacaq.  

Oleg Kuzmin (Renessans Kapitalın baş iqtisadçısı):  

"Mülayim eniş" — Rusiya iqtisadiyyatı sərt monetar siyasət və neytrallaşdırılmış büdcə siyasəti ilə yeni reallığa uyğunlaşacaq.

Oleg Buklemışev (MSU-nun iqtisadi siyasət mərkəzinin direktoru):

"Muddle through" — tərcümədə "çətinliklə irəliləmək" anlamına gəlir.  

Ekspertin fikrincə, iqtisadiyyatda asan həll yolları artıq tükənib. Qarşıda daha mürəkkəb və xərc tələb edən qərarlar dayanır. “Artım 1,5-2% ola bilər ki, bu da iqtisadiyyatın potensial həddinə yaxındır”, — deyə Buklemışev bildirir.

Nataliya Orlova (Alfa Bankın baş iqtisadçısı):

"Maraqlar toqquşması" — biznes sektoru artmaq istəyir, amma bu artım risklərlə müşayiət olunur. Bankların kapital məhdudiyyətləri, dövlətin büdcə qaydaları və xarici bazarların əlçatmazlığı bu toqquşmanı artırır.

Vladimir Salnikov (CMACP-nin real sektor üzrə rəhbəri): 

"Sçilla və Xaribda arasında" — 2024-cü il dövlət dəstəyi hesabına əldə edilən artım modelinin tükənməsi ilə yadda qaldı. Əsas problem – bankrotluqların və inflyasiyanın qarşısını almaqdır.

Rusiya iqtisadiyyatını rəcəsiyyə gözləyirmi?

Ekspertlərin fikrincə, 2024-cü ildə iqtisadiyyat "həddindən artıq qızmış vəziyyətdə" idi. Lakin yayda bu qızışma öz pik həddini keçdi. İlin ikinci yarısında iqtisadi artım dayandı və stabilləşmə mərhələsinə daxil oldu.  

Maksim Buev (Rusiya İqtisad Məktəbinin prorektoru) iqtisadiyyatda *"daxili partlayış"* riski görür. Onun fikrincə, Mərkəzi Bank inflyasiya ilə mübarizə aparsa da, sərt kredit şərtləri "sülh iqtisadiyyatını" boğur. Bu isə rəcəsiyyə ilə nəticələnə bilər.

2025-ci ildə inflyasiya və faiz dərəcələri

Mərkəzi Bankın proqnozuna görə, inflyasiya 4,5-5% arasında olacaq, amma sərt monetar siyasət davam edəcək. Sofya Donets isə 2025-ci ildə inflyasiyanın 8%-dən yuxarı olacağını proqnozlaşdırır. Ekspertlər ilin sonunda Mərkəzi Bankın uçot dərəcəsinin 16-17% səviyyəsinə enəcəyini düşünürlər.

İqtisadi artımın əsas drayverləri nə olacaq?

Ekspertlərin fikrincə, iqtisadi artımın əsas hərəkətverici qüvvəsi dövlət xərcləri və müdafiə sənayesi olacaq. Amma bu modellə davamlı artım mümkün deyil. Gələcəkdə insan kapitalının inkişafı, yeni texnologiyaların tətbiqi və sabit investisiyalar iqtisadi artımı təmin etməlidir.  

Nataliya Milçakova (Freedom Finance Global):

Müharibə sənayesi və dövlət sektorunda artım davam edəcək, amma sərt kredit şərtləri və aşağı neft qiymətləri iqtisadi artımı ləngidəcək. Buna baxmayaraq, dövlət dəstəyi ilə iqtisadi artım 3%-ə çata bilər.

Son proqnoz

2025-ci ildə Rusiya iqtisadiyyatı mülayim yavaşlama mərhələsinə qədəm qoyur. İnflyasiya azalacaq, lakin sərt kredit siyasəti investisiyalara mənfi təsir göstərə bilər. İqtisadi artımın əsas drayveri hələlik dövlət xərcləri və müdafiə sənayesidir. Lakin bu modelin effektivliyi uzun müddət davam edə bilməz. (rbc.ru)

Emil Bağızadə