Prezident İlham Əliyevin qlobal və regional dəyişikliklər fonunda ortaya qoyduğu strateji mövqe

       Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev dekabrın 17-də Ümumrusiya Dövlət Televiziya və Radio Yayımı Şirkəti və Rusiyanın “RİA Novosti” Agentliyi üçün “Rossiya Seqodnya” Beynəlxalq İnformasiya Agentliyinin Baş direktoru, “Rossiya-1” televiziya kanalında “Vesti nedeli” proqramının müəllifi və aparıcısı Dmitri Kiselyova müsahibə verib. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin çıxışı qlobal və regional dəyişikliklər fonunda ölkənin incə strateji mövqeyini əks etdirir. 
      Prezident İlham Əliyev 2022-ci ilin fevralında imzalanmış Rusiya ilə Müttəfiqlik Əməkdaşlığı Bəyannaməsinin əhəmiyyətini vurğulayıb. O, bu sənədin xüsusilə mürəkkəb geosiyasi mənzərədə iki ölkə arasında uzun illər davam edən işin və əlaqələrin möhkəmlənməsinin nəticəsi olduğunu vurğulayıb. Mesaj budur ki, Azərbaycan Rusiyaya etibarlı və zamanın sınağından çıxmış tərəfdaş kimi baxır, onunla münasibətləri qarşılıqlı hörmət əsasında qurur. Prezident bəyanatında qlobal və regional dəyişikliklərə baxmayaraq, Azərbaycan və Rusiya arasında ikitərəfli münasibətlərin sabitliyinə diqqət çəkib. Bu, Azərbaycanın ikitərəfli münasibətlərdə sabitliyə və proqnozlaşdırıla bilənliyə sadiqliyini nümayiş etdirir ki, bu da beynəlxalq gərginliyin artdığı dövrdə xüsusilə vacibdir. Azərbaycan çətin beynəlxalq şəraitdə belə tərəfdaşlığın davamlılığının qorunmasının tərəfdarıdır.
      Prezident İlham Əliyev açıq şəkildə bildirdi ki, Azərbaycan müstəqil xarici siyasət yürüdür və Rusiya ilə münasibətləri milli maraqlara əsaslanaraq qurur. O qeyd edib ki, ölkələr çətin vəziyyətlərdə bir-birinə dəstək nümayiş etdirib və bu, onların qarşılıqlı fəaliyyətinin strateji xarakterini gücləndirir. Azərbaycan müstəqilliyini və sabitliyini qoruyub saxlamaqla Rusiya ilə əməkdaşlığı dərinləşdirməyə hazırdır.
     Prezident İlham Əliyev Azərbaycanın regional sülhün qorunmasında rolunu qeyd edib. Azərbaycan Rusiya, Türkiyə və digər beynəlxalq oyunçular arasında balansı saxlayır. Mesaj odur ki, Azərbaycan regional sabitliyi təşviq etməyə qadir olan məsuliyyətli tərəfdaşdır. O, iki ölkə arasında münasibətlərdə proqnozlaşdırıla bilənliyin və qarşılıqlı etimadın vacibliyini vurğulayır, Azərbaycanı etibarlı tərəfdaş kimi göstərir.
     Prezident İlham Əliyev Azərbaycanın iki böyük geosiyasi güc mərkəzinin, Rusiya və NATO üzvü olan Türkiyənin müttəfiqi olmaqla, strateji müstəqilliyini qoruyub saxlamaqda unikal qabiliyyətini vurğulayıb. Mesaj odur ki, Azərbaycan heç bir ölkənin və ya blokun təsirinə tabe deyil, milli maraqlara əsaslanan müstəqil siyasət yürüdür. Bu mövqe Bakıya münaqişə tərəfləri arasında manevr etməyə və sərt hərbi-siyasi ittifaqlara bağlanmaqdan yayınmağa imkan verir.
     Prezident İlham Əliyev vurğulayıb ki, Bakı beynəlxalq gərginliyin azaldılmasına töhfə verən neytral dialoq platforması kimi çıxış edir. Rusiya və NATO hərbi rəhbərləri arasında Bakıda görüşlərin təşkili hər iki tərəfin yüksək etimadını nümayiş etdirir. Mesaj odur ki, Azərbaycan coğrafi mövqeyi və diplomatik strategiyası sayəsində Rusiya ilə Qərbin qarşıdurması kontekstində həlqə rolunu oynamağa qadirdir.
     Prezident İlham Əliyev Azərbaycanın Rusiya və Türkiyə ilə müttəfiqlik öhdəliklərini məharətlə balanslaşdırdığına diqqət çəkib. Bu çeviklik bizə beynəlxalq oyunçular arasında artan gərginliklə bağlı riskləri minimuma endirməyə və regionda sabitliyi qorumağa imkan verir. Azərbaycan xarici siyasət strategiyasında sabitliyi qorumaqla yanaşı, beynəlxalq gərginliyin azaldılmasına yönəlmiş proseslərin fəal iştirakçısı kimi çıxış etməyə qadirdir. Prezident İlham Əliyev Azərbaycanın unikal geosiyasi mövqeyini, artan qlobal qarşıdurma şəraitində müstəqilliyini və çevikliyini qoruyub saxlamaq qabiliyyətini vurğulayıb. O, ölkənin ən böyük geosiyasi bloklar arasında dialoq təşviq etməyə qadir neytral vasitəçi rolunu vurğulayıb.
      Prezident Azərbaycanın xarici siyasətinin müstəqilliyini vurğuladı, onun Rusiyanın və eyni zamanda Türkiyənin (NATO ölkəsi) müttəfiqi kimi unikal mövqeyini vurğuladı. Bu, ölkənin strateji çevikliyini nümayiş etdirir, ona böyük geosiyasi bloklar arasında manevr etməyə imkan verir. Azərbaycan müstəqil siyasət yürüdür və bu, ölkəyə eyni vaxtda Rusiya və Türkiyə (NATO üzvü) ilə müttəfiqlik münasibətlərini saxlamağa imkan verir. Bu müstəqillik Azərbaycanı dünyanın ən böyük bloklarının birtərəfli təzyiqindən yayınmağa qadir olan unikal geosiyasi oyunçuya çevirir. Azərbaycan kənar göstərişlərə deyil, öz maraqlarına diqqət yetirərək qərarların qəbulunda öz suverenliyini saxlayır. Azərbaycan bir blokun xeyrinə aydın seçimdən yayınaraq, döyüşən tərəflər arasında manevr etmək bacarığı nümayiş etdirir. Mesaj odur ki, Azərbaycan neytral statusundan və diplomatik imkanlarından istifadə edərək beynəlxalq vəziyyətin sabitləşməsinə töhfə verməyə hazırdır.
     Prezident İlham Əliyev Türkiyə ilə sıx hərbi əməkdaşlığa və müttəfiq bəyannaməsi çərçivəsində qarşılıqlı öhdəliklərə işarə edib. Bu bəyanat Rusiyanın mənfi reaksiyasına səbəb ola biləcək Türkiyənin hərbi infrastrukturunun bölgədə yerləşdirilməsi ehtimalı ilə bağlı şübhə və fərziyyələri aradan qaldırır. Bu imtina Qafqaza öz təsir zonası kimi baxan və Türkiyənin mövcudluğunun genişlənməsini mənfi qəbul edə bilən Rusiya ilə münasibətlər kontekstində vacibdir. Çünki hərbi bazanın yerləşdirilməsi narahatlığı yüksəldə bilər və Rusiya ilə Türkiyə arasında gərginliyin artmasına səbəb ola bilər, xüsusən də onların tarixən çətin münasibətləri var. Prezident göstərdi ki, Azərbaycan Qafqazda yeni münaqişə ocaqlarının yaranmasının qarşısını almağa yönəlmiş siyasətə sadiqdir.
     Azərbaycan öz təhlükəsizliyini müstəqil şəkildə təmin etmək bacarığı nümayiş etdirir ki, bu da onun beynəlxalq siyasətdə müstəqil aktor statusunu möhkəmləndirir. Bu bəyanat Moskvanın Türkiyə bazasına regiondakı maraqlarına potensial təhlükə kimi baxa biləcək inamsızlığın artması ehtimalını azaldır. Türkiyə ilə hərbi əməkdaşlığın hazırkı səviyyəsinin yetərli olduğunu təsdiqləyən İlham Əliyev Rusiyaya konstruktiv münasibətləri davam etdirməyə hazır olduğunu göstərir.
     Prezident İlham Əliyev Türkiyə ilə yüksək səviyyədə qarşılıqlı fəaliyyətin, o cümlədən illik birgə hərbi təlimlərin və Azərbaycan ordusunun modernləşdirilməsinə yardımın göstərildiyini vurğulayıb. Bu onu göstərir ki, Azərbaycan daimi xarici bazalara malik olmadan öz müdafiə qabiliyyətini gücləndirməyə qadirdir. Bu, Türkiyə, Rusiya və Qərbin maraqları arasında balansın saxlanmasına kömək edən balanslaşdırılmış və müstəqil siyasətə sadiqlik nümayiş etdirir. Bu, qlobal və regional gərginliyin artması fonunda xüsusilə vacibdir.
     Azərbaycan Rusiya müdafiə kompleksinin daxili istiqamətləndirilməsi ilə əlaqədar Rusiya silahlarının alışını müvəqqəti dayandırıb. Bununla belə, ölkə müqavilələri yeniləməyə hazır olduğunu bildirir ki, bu da onun Rusiya ilə hərbi əməkdaşlığı davam etdirməkdə maraqlı olduğunu vurğulayır. Bu bəyanat Rusiyanın üzləşdiyi obyektiv çətinlikləri dərk etdiyini və uzunmüddətli əməkdaşlığa sadiqliyini nümayiş etdirir.
     Prezident İlham Əliyev öz bəyanatı ilə qlobal nizamın dəyişməsi və beynəlxalq siyasətdə yeni qüvvələr balansı ilə bağlı bir sıra mühüm aspektlərə işarə etdi. Azərbaycan çoxtərəfli sazişlərə və beynəlxalq institutlara əsaslanan köhnə nizamın aktuallığını itirdiyini anlayır. Universal qaydalar olmadıqda, oyun gücə əsaslanan gərgin rəqabətə qayıdır. Bu bəyanat Azərbaycanın dövlətlərin öz maraqlarını müstəqil şəkildə qorumaq imkanlarının əsas rol oynadığı yeni reallıqları nəzərə almağa hazır olduğunu göstərir. Azərbaycan potensial çağırışlara hazır olmaq üçün ordusunu gücləndirməyə və müdafiə strukturlarını modernləşdirməyə davam edəcək. Qafqaz regionunda sabitlik region ölkələrinin həm xarici, həm də daxili təhlükələrə qarşı nə dərəcədə effektiv mübarizə apara bilməsindən asılıdır. Azərbaycan Rusiya, Qərb və Türkiyə ilə özünəməxsus əlaqələrindən istifadə edərək beynəlxalq sistemdə daha mühüm rol oynamaq niyyətindədir. Qlobal xaos qarşısında vaxtında uyğunlaşan ölkə nəinki öz maraqlarını qoruya, həm də qeyri-sabitlikdən faydalana biləcək.
     Prezident İlham Əliyev NATO ilə Rusiya arasında açıq münaqişənin qarşısının alınacağına ümid etdiyini bildirib, dünya üçün fəlakətli nəticələri xatırladıb. Bu, sabitliyin tərəfdarı olan məsuliyyətli regional oyunçunun mövqeyidir. Azərbaycan qlobal qarşıdurmanın kəskinləşməsinin böyük münaqişələrin periferiyasında yerləşən ölkələr üçün nəticələrini bilir. Bu cür ritorika ölkənin böyük güclərin toqquşa biləcəyi regionda ağılın səsi olmağa qadir olduğunu nümayiş etdirməyə kömək edir. 
     Prezident İlham Əliyev ABŞ-ın xarici siyasətində mümkün dəyişikliyi qlobal sabitliklə əlaqələndirib ki, bu da ABŞ-dakı siyasi tsikllərin və onların beynəlxalq nizama təsirinin dərindən dərk edilməsindən xəbər verir. Administrasiya dəyişikliyindən sonra ABŞ-ın xarici siyasət vektorunda dəyişiklik olacağına ümid Qərblə Rusiya arasında qarşıdurmanın azalması gözləntilərini əks etdirir.
     Prezident İlham Əliyevin çıxışı Azərbaycanın xarici siyasətə praqmatik yanaşmaya sadiqliyini nümayiş etdirir. O, multivektorluğu, əsas geosiyasi oyunçuların maraqları arasında balansı saxlamaq istəyini, həmçinin, beynəlxalq gərginliyin azaldılmasına töhfə vermək istəyini vurğulayır. Bu yanaşma Azərbaycanın etibarlı tərəfdaş və qlobal proseslərin müstəqil iştirakçısı kimi beynəlxalq nüfuzunu gücləndirir.

Rauf Məmmədov

Cross Media Təhlil Mərkəzinin analitiki, fəlsəfə doktoru