"ABŞ-İsrail Münasibətləri: Qəzzada Yeni Dövrün Başlanğıcı?"
İsrailin baş naziri ABŞ prezidenti Donald Trampın Qəzzanın əhalisini köçürmək və yenidən yerləşdirmək planını "reallığa çevirmək" üçün çalışdığını bildirib.
Benjamin Netanyahu bazar günü Qüdsdə ABŞ-nin dövlət katibi Marko Rubio ilə görüşdən sonra Fələstin ərazisi ilə bağlı "ortaq strategiya" üzərində əməkdaşlıq etdiklərini qeyd edib.
Görüş ABŞ prezidenti Trampın Qəzzanın ABŞ nəzarətinə keçməsi və oradakı iki milyon fələstinlinin qonşu ölkələrə köçürülməsi təklifindən sonra baş tutub.
BMT xəbərdarlıq edib ki, işğal olunmuş ərazidən mülki əhalinin zorla çıxarılması beynəlxalq hüquqa ziddir və "etnik təmizləmə" hesab edilə bilər.
ABŞ-nin ali diplomatı Trampın planının "insanları şoka saldığını və təəccübləndirdiyini" deyib, lakin "keçmişin yorucu ideyalarına" alternativ təklif etməyin "cəsarət tələb etdiyini" vurğulayıb.
Netanyahu isə Rubionun Qəzzaya dair Trampın baxışını həyata keçirmək yollarını müzakirə etdiklərini, ABŞ və İsrailin bu məsələdə ortaq mövqeyə sahib olduğunu bildirib.
İsrailin baş naziri xəbərdarlıq edib ki, "əgər silahlı qrup HƏMAS bütün israilli girovları azad etməsə, cəhənnəmin qapıları açılacaq".
Rubio isə qeyd edib ki, "HƏMAS hərbi və ya hökumət gücü kimi mövcud ola bilməz" və "zorakılıq yolu ilə təhdid edə biləcək bir güc kimi qaldığı müddətcə sülh mümkün olmayacaq".
16 aydır davam edən müharibə nəticəsində Qəzzada, HƏMAS-ın idarə etdiyi Səhiyyə Nazirliyinin məlumatına görə, 48,200-dən çox insan həlak olub. Qəzzanın əhalisinin böyük hissəsi bir neçə dəfə məcburi köçkün vəziyyətinə düşüb, binaların 70%-dən çoxunun zədələndiyi, səhiyyə, su, sanitariya və gigiyena sistemlərinin çökməsi ilə yanaşı ərzaq, yanacaq, dərman və sığınacaq çatışmazlığının olduğu bildirilir. Fələstin və ərəb liderləri Trampın Qəzzaya nəzarət planını geniş şəkildə rədd ediblər. Fələstin Administrasiyası və HƏMAS vurğulayıb ki, Fələstin torpaqları "satışa çıxarılmayıb".
ABŞ-nin əvvəlki sülh təşəbbüslərindən fərqli olaraq, bu dəfə dövlət katibi Qəzzanın gələcəyini müzakirə etmək üçün heç bir fələstinli liderlə görüşməyib.
Bazar günü keçirilən birgə mətbuat konfransında Rubio və Netanyahu, HƏMAS-ın idarəetmə qabiliyyətini məhv etmək, İranın nüvə silahına sahib olmasının qarşısını almaq və Əsəd rejimindən sonrakı Suriyada baş verən hadisələri izləmək kimi mövzularda ortaq mövqeyə sahib olduqlarını bildiriblər.
Rubio İranı "hər bir zorakılıq aktının, hər bir sabitliyi pozan fəaliyyətin, sülh və təhlükəsizliyi təhdid edən hər şeyin arxasında dayanmaqda" ittiham edib. Netanyahu isə Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin İsrailə qarşı apardığı istintaqı "hüquqi müharibə" adlandıraraq tənqid edib və ABŞ-nin Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinə qarşı sanksiyalar tətbiq etməsinə görə təşəkkürünü bildirib.
Ötən il Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi Netanyahu və keçmiş müdafiə nazirinə qarşı Qəzzada törədilmiş iddia olunan hərbi cinayətlərə görə həbs orderi çıxarıb – İsrail bu ittihamları rədd edir. Həmçinin, Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi HƏMAS-ın yüksək səviyyəli komandirlərindən birinə qarşı da həbs orderi verib. Rubio Yaxın Şərqə ilk səfəri çərçivəsində İsraildədir və yaxın günlərdə Ukrayna müharibəsi ilə bağlı Səudiyyə Ərəbistanında Rusiya rəsmiləri ilə görüşəcək – bu görüşə nə Ukrayna, nə də Avropa ölkələri dəvət olunub.
Həmçinin ABŞ-dən İsrailə gecə saatlarında ağır bombalar göndərilib.
İsrailin müdafiə naziri İsrael Kats şənbə gecəsi ABŞ-dən MK-84 bombalarının gətirildiyini bildirib. Bu addım Trampın sələfi Co Baydenin tətbiq etdiyi ixrac blokunu ləğv etməsindən sonra atılıb.Bayden 7 oktyabr 2023-cü ildə HƏMAS hücumundan sonra minlərlə MK-84 bombasını İsrailə göndərmişdi, lakin sonradan onların Qəzzaya təsiri ilə bağlı narahatlıqlara görə ixracına icazə verməmişdi. MK-84 bombaları 2000 funt (təxminən 900 kq) ağırlığında olub, geniş partlayış radiusuna malikdir və beton və metal konstruksiyaları dağıdaraq bütün binaları yerlə bir edə bilər.
Kats bildirib ki, bu silah tədarükü İsrail Müdafiə Qüvvələri (İDQ) üçün "əhəmiyyətli bir aktivdir" və "İsrail və ABŞ arasındakı güclü ittifaqın" sübutudur.
Bu arada, HƏMAS bazar günü İsrail hava hücumunun Qəzzanın cənubundakı Rafah şəhərində üç polis əməkdaşını öldürdüyünü açıqlayıb və bunu atəşkəsin "ciddi pozuntusu" adlandırıb.
İsrail isə Qəzzanın cənubunda "bir neçə silahlı şəxsi" hədəf aldığını bildirib.
19 yanvarda qüvvəyə minmiş atəşkəs razılaşması ilk 42 günlük mərhələdə döyüşlərin tamamilə dayandırılmasını nəzərdə tutur.
Bu həftə girov mübadiləsi ilə bağlı mübahisələr səbəbindən atəşkəsin pozulacağına dair narahatlıqlar var idi. Lakin şənbə günü mübadilə prosesi baş tutub.
Netanyahunun ofisi bazar günü İsrail danışıqlar qrupunun atəşkəsin ikinci mərhələsini müzakirə etmək üçün bazar ertəsi Qahirəyə gedəcəyini təsdiqləyib.
BBC
15:01 17.02.2025
Oxunuş sayı: 7161
