Netanyahunun ABŞ səfəri – Baş Nazir nəticədən razı qaldımı?
Həm ABŞ-də, həm də İsraildə Baş nazir Benyamin Netanyahunun Vaşinqtona səfəri və orada keçirdiyi görüşlər nəticəsində əldə olunan nəticələr barədə çox yüksə pafosla danışılır. Amma həqiqətən belədirmi? İsrail Baş Naziri görüşə hazırlıq zamanı nəzərdə tutduğu məqsədlərinə çatdımı?
Müsbət cavab vermək çətindir. Çünki Netanyahunun səfərdən məqsədi Trampı Qəzzada bu vaxta qədər apardığı əməliyyatlar barədə İsrail mövqeyindən məlumatlandırmaq və sonrakı fəaliyyət üçün razı salmaqdan ibarət idi. Müzakirə olunacaq və İsraili razı salacaq qərarın qəbul ediləcəyi bir məsələ də İranla bağlı Netanyahunun narahatlığı idi. Tramp Tehranla İsrailin bundan sonrakı münasibətlərinə aydınlıq gətirməli, Baş Naziri sakitləşdirəcək formulu elan etməli idi.
Amma elə Qəzza ilə bağlı Netanyahunun gözlədikləri özünü doğrultmadı. Tramp əvvəlki verdiyi bəyanatları daha da möhkəmləndirərək atəşkəsin davam etməsinin vacibliyini bir daha Baş Nazirə xatırlatdı. Baxmayaraq ki, Netanyahu bu şərtlər daxilində atəşkəsə məcburiyyət qarşısında getmişdi. İndi o məcburiyyət qarşısında da sona qədər davam gətirməyə məcbur olacaq.
Trampın görüşün nəticəsi olaraq Qəzzadakı fələstinlilərin köçürülməsi ideyasını irəli sürməsi də Netanyahunun gözlədiyi deyildi. Əlbəttə, bu ideyanın ilk müəlliflərindən birincisinin Netanyahu olmasına baxmayaraq Trampın təklif etdiyi mexanizm onu razı sala bilməzdi. HƏMAS-ın hücumu ilə başlanan müharibənin ilk günlərində Netanyahu qəzzalıların Misirə köçürülməsi ideyasını ortaya qoymuş və bununla əlaqədar Qahirə ilə danışıqlar aparmağa da cəhd etmişdi. Amma Bayden administrasiyasının Netanyahunun bu təklifinə qarşı çıxması ilə məsələ sona çatmamış dayanmışdı. Netanyahu Trampın ona və İsrailə münasibətindən istifadə edərək köçürülmə məsələsini Tramp vasitəsi ilə həyata keçirməyi yoxlamaq istəyir. Amma Tramp onun və Yəhudi xalqının gözlədiyinin əksinə olaraq Qəzzanı İsrail üçün deyil ABŞ üçün boşaltmağı qərara alıb və bu barədə də bəyanat verməkdən çəkinmir. Tramp Qəzza vasitəsi ilə Yaxın Şərqdə ABŞ üçün torpaq almaq istəyir. Və ya Qəzzanı boşaltdıqdan sonra oranı yəhudilərə verəcək, məlum deyil. Netanyahunun əhval-ruhiyyəsi onu deməyə əsas verir ki, Trampın bu ideyası onun heç ürəyincə olmayıb.
Netanyahunu Trampla danışıqlardan narazı salan ikinci məsələ Trampın İranla bağlı mövqeyi və ya mövqesizliyi oldu. Ağ ev rəhbəri elə buna qədər İranla bağlı verdiyi bəyanatları təkrar edərək ortaya yeni heç bir mövqe qoymadı. Məlum oldu ki, Netanyahu ABŞ-dən gözlədiyi icazəni-İrana hücum icazəsini ala bilmədi. Tramp İranla münasibətdə danışıqların onun üçün daha əhəmiyyətli olduğunu bir daha təsdiq etdi. Bu da ABŞ-nin bundan sonra İranla konfrontasiya deyil yaxınlaşmağa üstünlük verdiyini sübut edir. Bu isə Netanyahunun istəyi daban-dabana ziddir.
Netanyahunu Trampla görüşdən əliboş qayıtdığı aydın olur. Amma İsrailin nəzarəti altında olan kütləvi informasiya vasitələri Netanyahunun bu uğursuzluğunu ğrt-basdır etməyə hələ ki nail olurlar. Müəyyən müddət keçdikdən sonra və Yaxın Şərqdə baş verəcək hadisələrin istiqamətindən vəziyyətin nə yerdə olacağı müəyyənləşəcək.
Əlimusa İbrahimov, politoloq
12:01 09.02.2025
Oxunuş sayı: 7863
