ABŞ Çin məhsullarına daha yüksək gömrük rüsumları tətbiq etmək fikrindədir
ABŞ Konqresində yeni təqdim edilən iki qanun layihəsi Çini daimi normal ticarət münasibətləri statusundan məhrum etməyi nəzərdə tutur. Nümayəndələr Palatasında Miçiqandan respublikaçı Con Moolenaar və Nyu-Yorkdan demokrat Tom Suozzi bu təşəbbüsü irəli sürdülər. Eyni məzmunlu qanun layihəsi Senatda İndianadan Cim Banks, Arkanzasdan Tom Cotton və Missuridan Coş Havli tərəfindən təqdim olundu.
Qanun layihəsi Çinin ABŞ ilə normal ticarət münasibətlərinin dayandırılmasını və idxal olunan Çin məhsullarına daha yüksək gömrük rüsumlarının tətbiqini tələb edir. “Normal ticarət münasibətləri statusu” bir ölkənin ABŞ-a ixrac etdiyi mallara daha aşağı tariflərin tətbiq edilməsinə imkan verir. Hazırda ABŞ bu statusu dünyanın əksər ölkələrinə verir. Yalnız Belarus, Kuba, Şimali Koreya və Rusiya bu statusdan məhrumdur. Çin isə 2001-ci ildən daimi statusa malikdir.
Bu statusa malik ölkələr, məsələn, geyim üçün 4.4%-dən 9.4%-ə qədər rüsum ödəyir. Statusdan məhrum olan ölkələr üçün bu tariflər 60-90%-ə qədər artır. Oyuncaqlar üçün bu rəqəm 0%-dən 30-90%-ə, elektrik malları üçün isə 2.5%-dən 35%-ə yüksəlir.
Qanun layihəsi ilə Çin məhsullarına tətbiq edilən tariflər daha da artırılacaq. Strateji olmayan mallar üçün minimum 35%, strateji mallar üçün isə minimum 100% rüsum tətbiq ediləcək. Bu artımlar beş il ərzində mərhələli şəkildə qüvvəyə minəcək. Bundan əlavə, qanun layihəsi Çindən idxal edilən və dəyəri 800 dollardan aşağı olan məhsullara gömrük rüsumlarının tətbiq edilməməsini nəzərdə tutan “de minimis” qaydasını da ləğv edir. Bu qərar xüsusilə Shein və Temu kimi Çin mənşəli onlayn ticarət platformalarına təsir edəcək.
Layihədə qeyd olunur ki, Çin Ümumdünya Ticarət Təşkilatına qoşulduqdan sonra ABŞ minlərlə fabrikini, milyonlarla istehsal iş yerini və trilyonlarla dollar dəyərində intellektual mülkiyyətini itirib. Bundan əlavə, sənəddə vurğulanır ki, Çinə bu statusun verilməsi ABŞ-ın milli təhlükəsizliyinə təhdid yaradır və təchizat zəncirlərini möhkəmləndirmək səylərinə mane olur.
Layihənin təqdimatında Con Moolenaar bildirib ki, Çinin daimi normal ticarət münasibətləri statusu ABŞ-ın istehsal bazasına zərbə vurur, amerikalı işçiləri iş yerlərindən məhrum edir və Çin Kommunist Partiyasının ABŞ bazarlarından sui-istifadəsinə şərait yaradır. Onun sözlərinə görə, həm Respublikaçılar, həm də Demokratlar Çinlə iqtisadi münasibətlərin yenidən nəzərdən keçirilməsində razıdır.
2001-ci ildə Konqres Çinə ÜTT-yə üzv olduğu üçün daimi normal ticarət statusu vermişdi. Bu qərardan əvvəl Çin yalnız hər il yenilənən xüsusi icazə əsasında ABŞ bazarına çıxış əldə edirdi. Daimi statusun verilməsi illərlə davam edən siyasi təzyiqləri, xüsusən də Tiananmen Meydanı hadisələrindən sonra insan hüquqları mövzusunda yaranan gərginlikləri aradan qaldırdı.
Son illərdə, xüsusən də 2018-ci ildə başlayan tarif müharibəsindən sonra, Çinin bu statusdan məhrum edilməsi ilə bağlı çağırışlar artıb. Nümayəndələr Palatasının CCP üzrə Xüsusi Komitəsi bildirib ki, son üç administrasiya dövründə qəbul edilən tariflər faktiki olaraq Çinin bu statusunu ləğv edib.
Oxşar qanun layihələri 2023 və 2024-cü illərdə də təqdim olunmuş, lakin komitədən kənara çıxmamışdı. Bununla belə, Respublikaçıların nəzarətində olan hazırkı Konqres və yeni prezident Donald Trampın tarif siyasətinə marağı bu qanun layihəsinin qəbul ediləcəyinə ümid yaradır.
Donald Tramp Çindən idxal olunan mallara tariflərin artırılmasını dəfələrlə təklif etmişdi. Çinin daimi ticarət statusunun ləğvi bu məqsədə nail olmaqla yanaşı, gələcək prezidentlərin tarifləri azaltmasını da çətinləşdirəcək. Bununla belə, Trampın qanun layihəsinə münasibəti hələlik bəlli deyil. Onun əvvəlki ticarət siyasəti bu mövzuda konkret mövqe bildirməkdən çəkinmişdi.
Gülay Qəribova
21:48 24.01.2025
Oxunuş sayı: 11538
